Խմբային և անհատական դասեր. Մաս 2՝ Դասընթաց vs դասախոսություն

Երբ խոսում ենք խմբակային դասընթացների մասին, կարևոր է անդրադառնալ «դասախոսություն» ձևաչափին։ Ի՞նչ է դասախոսությունը։ 

Դասախոսությունը տեղի է ունենում համեմատաբար մեծաքանակ մասնակիցներով լսարանում, որտեղ դասը վարողը՝ դասախոսը, իր գիտելիքն է փոխանցում ուսանողներին՝ բանավոր խոսքի ու գրատախտակի (պրոյեկտորի) օգնությամբ։ Դասախոսությունը դարերով ծառայել է գիտելիքի փոխանցման հիմնական միջոց դպրոցներում ու համալսարաններում։

Յուրաքանչյուր դասընթաց, լինի դա կարճատև թրեյնինգ, ամիսներ տևող դասընթաց կամ դասախոսություն, ուսանողի ու դասը վարողի համատեղ աշխատանքի տևողության տեսակետից պայմանականորեն կարելի է բաժանել երկու խմբի՝

• առաջինում մեծապես շեշտադրվում է դասավարի ու ուսանողի համատեղ աշխատանքը, փորձի, սխալները գտնելու ու շտկելու միջոցով ուսման գործընթացը։ Այս խմբին են պատկանում մասնավոր դասընթացների ու  թրեյնինգների մեծամասնությունը։
• երկրորդում առավելապես շեշտադրվում է ուսանողի ինքնուրույն աշխատանքը։ Այս խմբում են դասախոսությունները։

Կարևոր է գիտակցել, որ դասընթացի կազմակերպման հարցում կա երկու հիմնական փոփոխական՝ մասնակիցների քանակը ու դասի տևողությունը։ Որքան շատ են մասնակիցները, այսինքն մեծ է խումբը, այդքան շատ ժամանակ է պետք հատկացնել մեկ դասին։ Սակայն, երբ մասնակիցների քանակն անցնում է 3-4 հոգին, իսկ դասի տևողությունը՝ 2 ժամը, ուսանողների ուշադրություն դարձնելու ունակությունը կտրուկ ընկնում է։ Բացի այդ, միայն  մասնակիցների քանակի աճը բերում է նրան, որ դասընթացն իր բնույթով մոտենում է դասախոսությանը, որում ավելի է կարևորվում ուսանողի ինքնուրույն աշխատանքը։ Պատճառն այն է, որ մասնակիցների քանակի աճին զուգընթաց նվազում է դասավարի կողմից յուրաքանչյուր ուսանողին տրամադրվող անհատական ուշադրության ժամանակը։ Այս սահմանափակումներն են, որ թելադրում են մասնավոր դասընթացի օպտիմալ ձևաչափը, որի մասին կխոսեմ եզրակացության մեջ։